Charter Document - 05240001

In memoria eterna erit iustus Nostrorum mos priorum extitit describere sua etate uiriliter agentes ut uirtutes eorum et opera non sepulcris conderentur sed recreationi et animis uiuentium ad sequendum litteris panderentur Excepta quippe moralitate et sacratis figurationum alegoriis quis in Ueteri Testamento non stupeat et stupendo amirari debeat Dauid adholescentem inscium bellandi arma etiam ferre nescientem timidum multis militibus gigantem tam audaci animo solum inuadere atque invadendo deicere Quis cum dulci speculatione in Nouo Testamento non miretur Agnem beatissimam tredecim annorum puellam castitatis et martirii amore Prefecti Urbis filium spernere quem et ducere si uellet ac fortasse amoris nimietate ad quod vellet inflectere posset Quod certe hec et alia singularia exempla non solum suos actores magnificant sed ipsos quoque relatores et depulsores obliuionis honorandos predicant denique dudum tempore persecutionis primi seculi par pena erat martirem sepelire et martyrium ferre Eodem nempe modo gloria dignus est non tantum magna faciens sed etiam ipsa magnifica ne deleantur referans Non autem huius memorie respectu sancti et animosi bona fecisse putantur sed potius ut eterna non transitoria mercede ditarentur ditantur pro certo quia et viriliter egerunt honesteque et curiositer uiuendi semitam posteris monstrauerunt Licet ergo dum uiuerent duro certamine carnis inerciam uicerint pro se tamen et pro his quos exemplo animarent mercedis duplos manipulos colligunt A pio itaque Remuneratore qui suos in misericordia et miserationibus coronat nulliusque benefacti uel laboris est inmemor omnimoda impartitur benedictio ut quosdam magnificentia et uirtute operum ditet alios eorum imitatores mercedis etiam tribuat participes tardiores et inertes ad operandum si ad salutem sequentium bene acta retinuerint et narrauerint nec ipsos gloria defraudet Ea propter quoniam generatio preterit et generatio aduenit terra uero in eternum stat si nostri anteriores prudentes et loquaces domini Guarnerii prepositi forcia facta narrassent sequentibus utique placere et prodesse potuissent quoniam qui uiderant uel recenter uisa et adhuc quasi fumantia audierant indubitanter posteris referent quod quia neglexerunt et propriis intendentes generalia spreuerunt nos licet infacundi tamti uiri non passi penitus obliterari ac uelut cinerescere memoriam pauca de magnis ab antiquis et ueracibus audita quasi scintillas quasdam ex magnis copiis legentes informi descriptione adumbramus Malumus enim illiterati uideri quam pii provisoris et excellentis patroni beneficia atque uirtutes ex toto obliuisci Igitur quoniam hac tempestate capud ducatus Burgundie Castrum Diuionense reputatur et capud Diuionis ecclesia beatissimi prothomartiris Stephani fore perhibetur cui ab antiquis regibus et presulibus intus et extra multa collata sunt locuturi de uenerabili Garnerio eiusdem ecclesie preposito et restauratore cuius tempore a rege Roberto et regina Constantia filius eorum Robertus Dux primus ibi positus est dignum uidetur breuiter annotare qualiter hec mutatio potuit peruenire Ludouicus filius Karoli Calui biennio uix regno functus dimisit filium adhuc in cunis et qui Karolus Simplex siue Karlomannus dictus cui proceres regni Francorum Odonem dederunt tutorem Karolo iam adulto Odo regnum reddidit a quo pro bonitate parte regni muneratus est Ipse Odo et Robertus fuerunt filii Roberti Andegauorum comitis fratres Hugonis cognomento Abbatis qui quondam a Normanis et Barbaris Gallias potenter eripuit Mortuo Odone Robertus frater eius parte regni quam frater habuerat a Karolo priuatus indignatus est et se regno sublimari faciens et coronari post annum a ducibus Karoli occisus est licet eos prius deuicerit Huius Roberti filius Hugo Magnus totius Gallie dux strenuus fuit Karolus rex ex Headgiua regis Anglorum filia genuit filium Ludouicum Quo iam adulto captus ipse rex ab Herberto Uermandensi comite et usque ad mortem in carcere detentus interim regnauit Rodulfus filius Ricardi incliti Ducis Burgundie Nam Ludouicus filius Karoli proditores timens ad parentes matris sue transfugit in Anglica regione Anno autem circiter ab Incarnatione Domini nongentesimo tricesimo septimo indictione decima mortuo Rodulpho rege Hugo Magnus Ludouicum reduxit atque regno restituit quem etiam quoad uixit strenue iuuit Post decem et novem annos obeuente Ludouico successit in regnum filius eius Lotharius qui uicesimo quinto regni sui anno comperiens defunctum Vuidricum ligonensem episcopum Brunoni cognato suo adhuc adholescenti Lingonensis urbis dedit pontificatum Nam uicesimo quarto etatis sue anno a Burchardo lugdunensi archiepiscopo in ecclesia Sancti Stephani sacratus triginta quinque annos in episcopatu peregit Cuius consecratio et in lingonensi cathedra receptio fuit ab incarnatione Domini anno DCCCCLXXXI indictione IX nona Anno denique DCCCCLXXXVII Lothario rege defuncto Ludouicus filius eius regnare incipiens cita morte preuentus absque herede Francorum reliquit regnum Posteritas enim Pipini quem papa Stephanus secundus cum filiis Karolo et Karlomanno in reges ungendo sacrauerat quin etiam Bertradam uxorem eius in reginam benedixerat usque ad hec que narramus tempora non solum Francorum regnum set et alia regna strenue gubernauerat Non otiosum autem uel graue videatur lectori diuerticulum aliquod de regum relatione hic inferi quoniam quibus chronice maiores non habentur in promptu ad cognoscendam eorum successionem tantilla hac narratione se recreare poterunt Ante iniunctionem huius Pipini imo ipse et priores sui Maiores Domus dicebantur quoniam proceres regni et duces uoluntate eorum et consilio iura prouinciis dabant Pipinus et Karlomannus frater eius pene quinque annis Francorum regnum strenue rexerunt et auxerunt Obierat namque iam Childericus in quo defecerat generatio Clodouei regis qui usque tempore regnauerat De hinc Karlomannus relicta cura regni Pipino fratri Romam perrexit atque prius in Monte Sorapti monachus factus postea in Montem Cassinum ad habitandum cummigrauit Horum pater Karolus propterea Tudites appellatus quidem malleus fabri et quia sicut malleo uniuersa tunduntur ita Karolus omnia regna sibi uicina adtirauit Cuius pater Pipinus prior fuit uir omnis sapientia et uirtute adornatus in cuius ditione et exercitu beatissimus legitur fulsisse Gengulfus Ipsius pronepos Pipini de quo prediximus cum uxore et filiis a Stephano papa in regnum sublimatus anno incarnati Uerbi DCCLIIII indictione VIII Postque filius eius Karolus qui Magnus dictus est ita regnum Francorum nobiliter ampliauit ut pene duplum illi adiecerit Qui postea industria et fortitudine sua Imperator Romanus factus decessit anno Domini DCCCXV etatis sue LXXII et ex quo regnare ceperat XLVII quinto kalendas febroarii Hic antequam decederet cum consilio primorum imperii et regni filium suum Ludouicum Pium Imperatorem et Augustum appellari iussit Ludovicus itaque Pius post patrem sedem Imperii per annos uinginti quinque magno moderamine disposuit Quilicet plures filios habens imperium et regnum inter eos diuiserit inter quos per longum tempus multa simultas uiguerit minori tamen filio Karolo qui Caluus dictus monarchia principatus ad ultimum deuenit anno siquidem Domini DCCCLXXI Karolus Caluus regens Francorum regnum erga cultum ecclesie Dei fuit studiosissimus Qui multa gloria diu fretus tandem in finibus Lugdunensium uita functus per reuelationem angelicam Parisiis translatus in ecclesia Sancti Dionisii regali sepultura est tumulatus Successit patris in solio Ludouicus bienno uix regio nomine functus et de quo et suis successoribus in inicio huius operis quantum opus fuit prelibauimus usque ad tempora Brunonis lingonensis episcopi Cuius tempore Ludouico filio Lotharii qui Brunonem Lingonis prefecerat cum progenie deficiente biennio fere transacto Hugo Magnus dux Francie prefati Hugonis Magni filius qui Loudouicum patrem Lotharii regno restituit omnium procerum et ducum assensu in regnum sullimatus est anno ab incarnatione Domini DCCCC XC indictione tertia qui senectuti sue et labori prospiciens filium suum Robertum in regem ungi et secum regnare fecit Nec multo post Hugone deficiente tocius regni monarchiam Robertus solus obtinuit Hic unum filiorum suorum Henricum nomine in regnum Francie alium nomine Robertum in ducatum Burgundie sublimauit Ex eo tempore Castrum Diuionense ab episcopis lingonensibus ante possessum in potestatem et principatum Ducatus deuenit Imminente denique hoc uolubili et tempestuoso tempore dominus Humbertus de Malleio et uenerabilis uxor eius Anna huius prouincie nobiliores custodiam Diuionensis Castri et regimen terre a comite Belli Montis Hugone tenebant principante secum suo consanguineo Guidone agnominato Diuite diuionensi Uicecomite Ipse enim Hugo comes dominium terre ab episcopo lingonensi tenebat quod prefatis uiris nobilibus tradiderat quod in tanta uiuacitate tenuerunt ut cum rex Robertus et eius coniux Constantia prouinciam hanc sepius attereret eius impetum omnino nichili penderent Brunone namque episcopo superstite in Diuionensi potestate rex nichil habebat quam successor ipsius Lanbertus ut fertur pro adeptione Episcopatus regi concessit sicque ad detrimentum cleri et ecclesiarum sicut de Iherusalem dicitur que erat libera facta est ancilla Idem itaque Robertus monarchiam regni solus obtinens cum audisset in partibus istis quosdam existere qui circumquaque res alienas uiolenter rapientes ut liberius impuneque retinerent firmitates et castella noua sibi construxerant con copioso ut regem decebat exercitu Miribellum ad expugnandum et diruendum aduenit erat enim illud una ex mansionibus raptorum quod Deo fauente in breui effecit Supra scriptus nempe Humbertus et Anna uenerabilem hunc de quo loqui nitimur uirum genuerunt decus generis et patrie tam corporis pulcritudine quam morum elegantia futurum Quem parentes clericali officio tradentes ecclesie que beati Stephani canonicum attitulantes patrimonii sui magnam partem diuidentes liberam ei dederunt qua non solum se suamque familiam ut dignum erat sublimiter regeret uerum etiam accidenti tempore pro requie animarum suarum Deo etiam et sanctis eius contraderet Prouidentia quoque superna que omni habenti dat ut habundet posse ei adauxit quoniam cum fuissent septem illustres fratres uno patre et una progeniti matre et longe ante eum sex obeuntes monarchiam et gubernationem tocius patrimonii et heredum illi dimiserunt Que ipse ut fidelis seruus et prudens ut intraret in gaudium Domini sui sapienter dispensauit Ergo quoniam ut inertes scriptores scrupulosa narratione peracta ad ipsum tandem uix euasimus quatuor uirtutum specimen quibus in uita hominis nichil utilius fore Salomon attestatur in eo fuisse ostendamus quatenus per hec cetera quoque bona eum replesse monstremus Ac primum de temperantia uidendum que in nobilibus et iuuenibus uix aut nunquam repperitur denique in primeua iuuentute cum et decor corporis et affluentia copiarum ad leuitatem eum inflectere possent ceui sui nobiles sicuti talibus mos est ut concubinam sumeret et per eam seculi lasciuiam temperaret persuadebant Quid multa dies statuitur et ad iniciandam talem conuencionem non minimo sumptu conuiuium preparatur His cognitis uenerabilis pater eius sumptis sociis die constituto insperatus aduenit iamque fere mensa parata ostium pulsauit at interiores comperto eo per ostium exterius cum muliere citissime diffugerunt et cum paucis uelud in theatro iudicii iuuenem pauidum reliquerunt Ingressus itaque pater cum ira ignem huc illucque dispergit et cacabum cum carnibus effudit mensam cum apparatibus subuertit uixque a dilecti filii uerberibus se continuit Sed ille cui naturalis inerat modestia supplici affatu dulcique precatu patrem temperat ac pro certo nonquam patrem talibus se offensurum ueracibus uerbis assecurat Exinde Deo volente et donante ita mutatus est ad maturitatem ut sensu mentis corpoream omnimode deuinceret leuitatem Comparanda est si placet huius honorabilis iuuenis temperantia cum quorumdam inmoderata peruicacia multi namque nec amicorum precibus nec uicinorum consiliis nec etiam sacramenti constrictione ab inceptis desistunt hunc una correptio patris ad honestatis reduxit statum illos plerumque a stultitia non revocat egestas hunc non detinuit in lasciuia opum habundans facultas magna nempe debetur merces cuilibet iuueni proprie et occulte resistenti titillationi nedum isti cui et opes et cevi nobilles suggerebant fauere iuuentuti Apparet ex hoc non a corde eius processisse leuitatem sed aliunde per quemlibet immissam que exstirpari potuit tam facili increpatione De hinc eius conuersio et immutatio cunctis esse cepit stupori et ammirationi dicentium Hec est mutatio dextere Excelsi Nec longe post hec electus a Diuionensi clero communi omnium uoto honore sacerdotii et dignitate prepositure sublimatur Iure et enim aliis ex tunc dominus et pastor est institutus qui sue voluntati dominari et eam ad onestatem deducere prius procurauit Justicie itaque opibus deinceps se plene conferens subiectus non dominum sed patrem se prestabat et nutritorem Ostium eius uiatori patuit ocellus fuit ceco et pes claudo uiduarum et opressorum potens extitit liberator In iudicio curie eius nunquam uel suspicio fuit dande mercedis sed rectitudo et exequtio iusticie ab omnibus ibi cernebatur In ecclesiasticis intentus et peruigil Dei laudes nocte dieque canonicis honeste et curiose solvendas monebat Quod autem aliis iussit aut ipse prior solus aut cum ceteris conpetenter exercuit Prepterea affectu quo erga beatissimum prothomartirem Stephanum feruebat ignitus singlis annis in festo eius missam celebraturus et ipsi suo dilecto patroni seruum et ancillam liberos offerebat prius tamen in pulpito post processionem conscendens omnesque de cognatione sua qui donis suis calumpniam uel damnum inferrent eterno dans anathemati nisi resipiscerent Nec his contemptus sepius in Italiam et alibi causa orationis pergebat multorum sanctorum reliquias et serica ornamenta quibus casule cappe alieque vestes ad decorem Domus Dei fierent deferre studens in his non quelibet uiliora et cito peritura sed potius cariora ac durabiliora cernebat inter que casulam purpuream nigram et eiusdem coloris cappam atque aliam crocei coloris cappam simulque fimbriis albis ornatam nec non et pallium optimum pauonibus ordinatis intextum que adhuc ad indicia eius probitatis manent cruces candelabra et alia multa que malorum nequitia post mortem ipsius ab ecclesia furto sunt subducta De possessionibus uero et mansis ita domum commissam ampliauit ut prebende que usque ad suum tempus tenues erant et perpauce tam suis quam aliorum donis duplicarentur Tempore namque ipsius Hugo Lingonensis episcopus et Aymo Tilecastri dominus ecclesiam ipsius castri in honore sancti Florentii martiris dicatam cum appendiciis omnibus et magnis reditibus ipsi suisque successoribus perpetue possidendam tradiderunt Quidam etiam miles Hugo Foardus nomine in uilla Cortarnulfi iusticiam latronem falsam mensuram et in nemoribus ceparium uenationem et in aqua piscationem sicut in carta scriptum habetur dedit Guido Diues miles de quo supra diximus in Uilla Bresconi mansum unum dedit cum seruis et ancillis mansum et que appendebant culturantibus in uineis in siluis in planis et aquis absque exactione et exenio omnino liberum Item quod alius nomine Rocelinus qui et Romestannus dedit allodium suum de Fisseio et mansum de Bargis cum uineis et omnibus manso pertinentibus et quicquid in Parriniaco in uineis et campis tenebat uel alius per eum et ad Corcellas mansum cum omnibus manso pertinentibus et boscum uersantem et seruum Aldonem cum infantibus et de siluis que uocantur Carmeel silue Colsari Petri communis Calcenolea et de Nois partem suam Adeice mansum cum omnibus appendiciis et Quintiniaco mansum cum omnibus pertinentibus Decimo fere ante hoc anno adhuc Brunone episcopo uiuente proclamantibus huius ecclesie canonicis reddi fecerat et ne ultra refelleretur sub anathemate interdixerat ipse episcopus ecclesiam Mirebelli cum appendiciis suis et terram de Acellis que Sancto Slephano mali homines diu abstulerant Fuerunt et alia multa que plures ecclesie Sancti Stephani eodem honorabili Garnerio preposito ammonente et perquirente tribuerunt de quibus socordia priorum nullam tradidit memoriam sequentibus quin potius per inerciam rectorum de notis et ignotis aliquanta sunt perdita quam cum non est qui teneat habundat qui diripiat Mater etiam eius Anna pro se suoque uiro et filiis dedit Giurelo quinque iornales uinee in campo Arneii et in Carue et Uineto et Sumbardesqueca et Prelis uineas quas habebat tres denique mansos apud Marcilleium cum hominibus eos tenentibus uineisque ac siluis terris quoque cultis et incultis atque consuetudines que eisdem mansis debentur prefata mater hortatu kari filii sue oblationi adiecit Viuens quoque pater cum uxore dederunt in insulis Genleti prata in fine qui uocatur Lamponna ultra Dollam supra Dubium fluuium dedit Raynardus pater Odonis miles de Diuione Sancto Stephano ad Cricejum mansum cum hominibus illum culturantibus nulli jus uel exactionem siue consuetudinem debentem Hec de aliorum donis que instinctu et tempore eius hec ecclesia adquisiuit sed ipsius memorabilis Garnerii dona istis omnibus semper eminent dedit namque uilletam que ultra predictum Ciceium est cum seruis utriusque sexus quosdam denique eorum liberos cum facultatibus inde adduxit quos in clientela sancti cum aliis ordinauit Dedit alodinm in uilla que uocabatur Arceis cum terris cultis et incultis ad illud pertinentibus Quintiniaco cum ecclesia et decimis omnem suam hereditatem apud Cauenniacum unum pratum Siliciaco decimas et unum mansum cum omnibus pertinentibus in quo ipsius tempore Engelio gallicus ecclesiam incoauit et post eius obitum consummauit Meruello dedit omnem terram quam habebat Cremelex unum pratum Sampaniaco que inter Marcennacum et Giureium unam uineam Ecce uere Israelita in quo dolus non extitit qui Deo dicere fidenter potuit Tu es qui restitues hereditatem meam mihi de quo etiam cumuenientissime potest dici quod felici cummercio pro terrenis celestia pro preteritis eterna commutauit Qui etiam ne uirtute careret quam sancti pre occulis mortem habentes timore et amore futura previdenter dispensantes constituit unde panis unde uinum unde species herbarum ad potum conficiendum unde fercula carnium unde noue scutelle in die anniuersarii sui quotannis ad refectionem Fratrum prouenirent quod sequaces studiose explentes usque ad hec tempora diligenter obseruarunt cum fratrum refectione aliis sacerdotibus et clericis nec non et pauperibus habunde eo die ministrantes insuper sic in festo Sancti Stephani militibus et amicis partes ad honorem pii et boni prouisoris dirigentes Digne itaque iusticia huius manet in seculum seculi qui propria dispergens dedit pauperibus illum secutus qui cum diues esset pro nobis pauper factus est ut illa inopia nos ditaremur Transeamus autem de genere ad speciem ut continentiam ei monstremus uicisse radicem omnium malorum cupiditatem Quedam matrona Tecilina nomine uxor Balduini diuitis quem Dux Robertus secum de Gallia adduxerat pro auxilio constructionis templi unde suo loco in posterum narrabimus predicto uenerabili preposito scifum aureum uiro suo nesciente obtulit Erat uero miri et magni operis plus triginta librarum ualens precii quem ille licet inuitus suscipiens quum Dei domum de justis potius et dignis mercedibus uolebat construere contra morem multorum non sibi retinuit nec expendit sed archimandrite seruandum commisit Transacto denique fere quinquennio quidam ex clientela Sancti huius rei conscius ad Balduinum veniens si sibi merces daretur questum magnum se indicaturum promisit Cui ille gallice respondens tunicellam et caligulas pro mercede spopondit Cumque cliens rem ut erat indicasset Balduinus uxorem suam affligere fialamque suam repetere anxie cepit Quo comperto uir Dei mulierem non ausam sibi indicare aut a se reposcere per nuntium euocat et scifum intactum reddens representat Quod illa insperanti marito resignans Balduinus facti penitens [Me miserum inquit quia nec huic ero dicior et ille beatus pro hac repeticione a modo meum exosum habebit adiutorium] Quod et factum est nam ex tunc prepositus memorabilis eius oblationem spreuit licet post eius mortem terrem australem cum signis maioribus nominibus suis dicatis Balduinus cum uxore expleuerunt Verum clienti pro delatione mercedem repetenti tunicellam et caligulas puero unius anni uix sufficientes dedit sicque miser pro proditione et domini sui familiaritatem et cupite mercedis amisit expectacionem Nunc ad incepta reddeamus et huius magnanimis prelati fortitudinem pro nostro posse utcumque monstremus Relatum fuit huic reuerendo uiro quadam die sabbati iussu Ducis Roberti cuiusdam de familia Sancti Stephani in cimiterio Sancti Michaelis iuuencam carnifices rapuisse et occidisse Quo cognito prepositus ipsum Ducem conuenire studuit et malefactum emendare monuit At ille ut homo ferocis gestus et tumentis animi monitum spreuit superbe dicens de pecuniis terre ubicumque et undecumque captis principem et officiales debere uiuere Venerabilis prepositus tali repulsa affectus in crastinum die dominica processione peracta ad quam more solito ipse Dux cum poplo conuenerat pulpitum ascendit publicaque proclamatione coram omnibus candela ante pedes Ducis proiecta eum excummunicavit Tunc ille frendens et minans cum ira recessit nimia in proximo uindictam de eo et rebus ecclesie se capturum promittens Preposito autem illius minas non appreciante dicens namque scriptura iustus ut leo confidit die sequenti feria scilicet secunda Duce ad ecclesiam veniente cum iam pedem in ostio ponere uellet portas ei contra faciem clusit publice clamans indignum eum intrare domum Dei quem adhuc peteret carnes rapacitatis Dux uero ultra modum turbatus et iam pene insanus recedens se miserum coram omni sua familia testabatur si hanc iniuriam ad plenum non ulcisceretur Missis itaque quatuor tamen parasitis nam ceteri obedire uerentes diffugerant mulum quo spaciari solitus erat de eius domo rapuerunt his compertis iam dictus Humbertus dominus de Fauerneio sumptis secum decem militibus uenit ad Ducem Quo uiso Dux prius cepit ad patrem de filio interpellare se immerito iniuriatum clamare et querelas inmensas uelut iuxtas pretendere Pater autem ut uir nobilis et potentissimus respondit se suosque omnes facto Ducis nimium dehonestatos a seculo inauditum fore quemlibet de sua parentela tali iniuria affectum Cuius animositatem Dux veritus iustam uel iniustam haberet causam ad libitum patris omnia se emendare et promisit et fecit Mulus autem a duobus guarcionibus reductus ab eodem uirili cordis preposito de domo expulsus est dicente non sibi cumpetere quod diabolus sua sibi rapacitate uenditauerat Ita per totum oppidum pene tres septimanas mulus oberrans stramine et sterquiliniis pastus tandem ab uno eius asine captus est et retentus Ecce uirum uirtute fortitudinis percelsum iuxta Domini mandatum oppresso subuenire paratum et propria non repetere sed magis spernere et suam iniuriam negligere studiosum Apponatur quidam simile et quia perratus imitator modo quolibet est nimium laudabile In crastino Natiuitatis cum celebratur uenerabile festum Sancti Stephani mos est censuales ad altare uenire ministrisque astantibus debitum soluere Quidam itaque prepositus uicecomitis Diuionis cuius nomen preterimus ne heredibus eius qui militari honore prefulgent graue uideatur quasi pro sui reuerentia antequam officiales conuenirent teste nullo super altare capitis censum deposuit hora ergo processionis memorabilis prepositus ministris occurentibus interrogat si iam ex integro census redditi essent Illis respondentibus excepto predicto uiro censum omnes persoluisse dominus Garnerius coram omnibus eo conuento vellet nollet prius processionem poplo presente iterum super altare censum cegit offerre Hec de tribus uirtutibus insipide depictis prudentie colorem Deo iuuante annectamur Quam ipse Saluator in Euangelio commandans Filii inquit huius secli prudentiores filiis lucis in generatione sua sunt Hic itaque uenerabilis prepositus et cum maxima reuerentia nominandus Garnerius non nobilitate seculi qua excellenter pollebat elatus non diuitiis quibus Dei dono habundabat resolutus ut plerisque moris extat sui est oblitus sed potentiam nobilitatis et diuitiarum luxum ad eternam domum in celis sibi construendam seruire cegit Denique post edificationem ecclesie Sancti Michaelis quam coadiuuante uenerabili Ualdierio fecerat quamque Lambertus episcopus lingonensis ipso petente sacrauerat et secunde quam in proprio alodio Fauerniaci in honore Sancti Georgii incoauit quamque post eius obitum Stephanus nepos eius Fauernii dominus consummauit summe et indiuidue Trinitati uolens in omnibus se subditum et deuotum monstrare magnis impensis et laboribus nimiis fabricam huius incepit ecclesie in qua Agni Immaculati carnes et laus Dei continua pro se proque cunctis Dei fidelibus decenter offerrentur Ea propter non sicut filius huius seculi terre adhesit sed sicut filius lucis quod uere erat presentibus et futuris prudentie sue exemplum reliquit Omnes denique sanctos ut eorum consors et ciuis superne Iherusalem ubique recolens et uenerans ac se suaque affectuose illis commandans precipue beato prothomartiri Stephano sincero et fideli hesit amore et feruenti semper eum coluit ueneratione Ecclesia quippe oppidana in ipsius martiris honore antiquitus constructa licet longissimo tempore canonicali officio competens extiterit longitudine atque decentibus picturis quibus superius decorabatur et pauimentis inferius suo tempore uigens iam tamen uetustate diruebatur atque sui terminum ruinis et scissionibus quibusdam minabatur Huc quoque accesserat quod corpus uenerandi pontificis Medardi ab Ademaro comite et uxore eius Lampadia de Galliis sicut in gestis scriptum est in eadem ecclesia fuerat aduectum et ob insignia uirtutumque ad declaranda sancti merita Deus ibidem frequenter operabatur iam non ecclesia Sancti Stephani sed Sancti Medardi uocabatur Anno siquidem ab incarnatione Domini nongentesimo primo indictione quarta partim iusto Dei iudicio partim principum inercia Gallie multis barbaris exposite incendio ac innumerabilium hominum nece sunt uehementer attrite Dumque non esset qui resisteret quicumque aliter se sibique cariora saluare nequibat fuge presidium inquirebat Inde contigit multa sanctorum corpora a Galiis in Burgundiam deferri tunc illo in tempore in mense maio ut tam compendiose diximus idem gloriosus confessor delatus est Ea tempestate Benedictus quartus in papatu uigebat rex Karolus qui Simplex dictus est a suis hominibus infideliter Paronne incarceratus erat Argrunus bone memorie presul Lingonice ecclesie presidebat Ipsius namque pontificis diebus ut in ueteribus cartis dignoscitur una ex generalibus sinodis quibusque annis in eadem Ecclesia beati prothomartiris ab eodem regebatur Quod etiam anteriorum et successorum suorum temporibus creditur factum quamdiu mansit in potestate episcopali Diuionense Castrum De hac uidelicet ecclesia in uita sancti Gregorii lingonensis episcopi legitur quod gestatores corporis eius a Lingonis eum deferentes ad intramuraneam ipsam Castri ecclesiam detulerunt Aduenientibus uero quinta die episcopis ad Basilicam Sancti Johannis tumulandum reportarunt Nec multo post quidam junctus a militibus per portam Castri adductus cum ante atrium Ecclesie uenissent Dei miseratione et optemptu sancti confessoris quem inuocauerat solutus eandem ecclesiam petens per ipsam euasit Est alia basilica a parte septentrionali secus ipsam in honore sancti Uincentii gloriosi martiris Christi dicata de qua in predicta beati Gregorii uita scriptum est quod domus eius baptisterio adherebat ab officio baptizandi sic nominata quod ibidem sepius fiebat Prudens itaque ista de quo cepimus referre casum sepe dicte ecclesie iamiamque cernens inminere magnificentius et forcius eam cogitauit restaurare Data igitur Deo iuuante temporis oportunitate Duce Roberto ad fratris sui regis Henrici curiam aliquamtum ibidem moraturo pergente ipse adunata magistrorum et operariorum turba potenti uirtute a turre usque ad turrim aliam murum castri euertit atque decenti ac fortissimo opere capud ecclesie foris efferens tribus cancellis distintum construi fecit Quod opus animo uirili et copiosa largitate accelerans ad summum usque apicem ut decebat perductum est Et quoniam Deo ut credimus reuelante nam qui adheret Domino unus spiritus est tam inmensum et gloriosum opus se sciuit non consummaturum timens ne inercia et parcitas sequentium minus capiti conpetens corpus ecclesie construerent spiritu Dei dictante ut agendum uolebat prouidit modumque qualitatis et quamtitatis usque ad portas anteriores statura unius hominis a fundamento per circuitum protraxit Prouidit etiam et perquisiuit curiose ut tam adiutoriis uicinorum quam ope redituum ceptum opus compleretur Quod post eum canonici et oppidani iuste constitutionem et uoluntatem pii patris amplectentes licet non ea acceleratione qua ipse nobillissime tamen et strenue peregerunt Eo quippe decedente usque ad ultima Rainardi episcopi tempora protractum est tuncque sicut in quodam indiculo repperimus anno incarnati Domini millesimo septuagesimo septimo indictione quinta decima epacta quarta pridie kalendas iulii a Guarmundo Viennensi archiepiscopo et aliis episcopis ipsa ecclesia consecrata est Tertia dehinc die id est sexto nonas iulii ipsius ecclesie scripta cum altare proprio est dedicata Proposuerat autem idem memorabilis Garnerius sacrato numero duodecim altaria in ipso templo fieri licet usque nunc decem tantum extiterint e quibus quinque specialibus patronis denominauit Maius quippe altare cum tocius ueneratione templi proprio protectori beato prothomartiri contulit Stephano retro ipsum superius gloriose Dei Genitrici in ecclesie decentiori loco in turri a parte australi oratorium Principis Apostolorum alia de parte fratris eius sancti Andree oratorium quod de priori ecclesia in honore sancte Marie cum turre fuerat relatu maiorum Sub altare perpetue Uirginis inferiorem scriptam quam decenter transuoluere ceperat attribuit dilecto Dei Johanni Euangeliste quatenus ipse operi suo fundamentum foret et fulcimen quem Christus in cruce positus matris sue fecit custodem Libet huius uenerabilis prelati intueri feruentem affectum qui si posset ad tuitionem sui templi uisibilem prestasset custodiam Angelorum Mox denique ut artifices ad planum terre opus traxerunt locum cathedre pontificali beati Gregorii iussu eius fecerunt quam ibidem reponi faciens presidem et inspectorem huius loci tam summum adoptauit pastorem Que cathedra a tempore ipsius confessoris beati in ueteri ecclesia seruata multos febricitantes sepius iuuit et egrotantes ut priores nobis retulerunt si cum fide eam eluissent et in potum sumpsissent Adtendenda est sane et diligenter inspicienda huius pii patris uoluntas et prudentia in sacre edis dictamine et expletione dicens enim predicator egregius [De cetero nemo michi molestus sit Ego enim stigmata Jhesu in corpore meo porto] Et iterum [Michi autem absit gloriari nisi in cruce Domini mei Jhesu Christi per quem michi mundus crucifixus est et ego mundo] Proinde ut populus Christi sanguine per crucem redemptus iugiter salutis sue recordetur effectum templum Deo constructum forma crucis interius et exterius decenter est constructum Quisquis ergo oblationem precum uel holocaustum laudum uis offerre uigilanti animo in cruce te positum esse perpende Suspensum autem onus corporis parte impotens et ligatum monstrat tibi quod dum hic es conuciis et concupiscentiis carnis debes esse mortuus Si uero sicut in libro beati Iob legitur nichil in terra sit sine causa multo magis credendum quod absque ratione nichil prorsus in sancta sit ecclesia Cum enim in Ueteri Lege Moysi tabernaculum federis facturo Dominus dicat [Uide ut secundum exemplar quod tibi monstratum est in monte omnia facias] quis dubitare debeat quod tabernaculo umbre et figurarum templum ueritatis precellat Spem igitur Dei hunc uener bilem uirum prelatum predocuisse et ei inspirasse creditur ut structuram uisibilem domus Dei in occulta et inuisibili spiritus predestinatione scultam inspiceret et ad eius modum eam foris effigiaret Vere enim hic beatus et omni ueneratione dignus ouentem illum mundi cordius conspexerat de quo dicitur Uisitauit nos oriens ex alto qui parietem orientalem antequam uitam finiret presentem omnino perfectum et si est qui adtendat spiritali uirtute dimisit insignitum Verum exacuenda est mentis ebetudo ut non corporea tamen set excelsiora et latentia perpendat contemplatio Auidius autem requiruntur que latent et preciosius est quod cum fide queritur Sacrato itaque et rationabili fenestrarum numero dominus Garneri